Bepaalde patiënten met slaapapneu kunnen sinds kort doeltreffend behandeld worden met neurostimulatie. Een innovatief implanteerbaar systeem stuurt lichte, gecontroleerde elektrische impulsen naar de tong of de keel zodat de luchtweg openblijft en de apneu vermindert. De positieve resultaten van de therapie werden aangetoond door de internationale STAR-studie, uitgevoerd door verschillende slaapcentra, waaronder dat van het UZA.

Nieuwe behandeling voor slaapapneu
Bij sommige patiënten met slaapapneu of ‘OSAS’ hebben bestaande therapieën als CPAP, een therapie met een soort beademingsmasker, of de MRA-prothese, een mondbeugel die de onderkaak open houdt, geen of weinig effect.  Zij komen nu in aanmerking voor een nieuwe behandeling met een neurostimulator. De ‘Inspire therapie’ is een gloednieuw implanteerbaar systeem, dat ontwikkeld werd door Inspire Medical Systems Inc.

Neurostimulator tegen slaapapneu
Het nieuwe systeem wordt in het lichaam geïmplanteerd en volgt de natuurlijke ademhalingscyclus van de patiënt. Het gaat om een onderhuidse ademhalingssensor en een stimulatiedraad, aangedreven door een kleine batterij. Tijdens de slaap “voelt” het systeem de ademhalingspatronen en stimuleert het de tong en de keel met een lichte impuls, zodat de luchtweg openblijft. De patiënt kan het systeem aan- en uitzetten met een afstandsbediening.

Studie geeft positieve resultaten
De nieuwe therapie werd gedurende drie jaar onderzocht in de STAR-studie (Stimulation Therapy for Apnea Reduction) door 22 slaapcentra in de Verenigde Staten en Europa, waaronder dat van het UZA in Antwerpen. Uit de resultaten blijkt dat de nieuwe therapie de slaapapneu aanzienlijk en aanhoudend doet dalen, de levenskwaliteit verbetert en de therapiegetrouwheid verbetert.

Prof. Paul Van de Heyning, diensthoofd NKO in het UZA en mede-onderzoeker in de STAR-studie: “Deze data bevestigen dat het stimuleren van de bovenste luchtwegen veilig en doeltreffend is. Het is belangrijk dat we over een effectieve behandeling beschikken voor patiënten die intolerant zijn, of niet reageren op andere behandelingen”.

Prof. Wilfried De Backer, diensthoofd longziekten in het UZA en ook mede-onderzoeker in de STAR-studie, voegt hieraan toe: “Onbehandelde slaapapneu kan het risico op hartziekten verhogen en de levenskwaliteit van de patiënt verminderen. Het is dan ook erg belangrijk dat er nieuwe therapieën als deze worden ontwikkeld.”

Wat is slaapapneu?
Bij het obstructief slaapapneu syndroom (OSA) klapt de luchtweg meermaals toe tijdens de slaap. Hevig snurken, vermoeidheid, geheugenstoornissen en prikkelbaarheid zijn de belangrijkste tekenen van deze chronische aandoening. OSA komt voor bij méér dan 400.000 Belgen en kan verwoestende gevolgen hebben voor de gezondheid van het hart en het brein, alsook de levenskwaliteit in het gedrang brengen en het risico op dodelijke verkeersongelukken verhogen.

Mogelijke terugbetaling
De Inspire II® UAS-therapie is ’s werelds éérste door de FDA goedgekeurde implanteerbare neurostimulatiesysteem voor de behandeling van slaappaneu. De therapie is momenteel verkrijgbaar in meer dan 60 medische centra in de Verenigde Staten en Europa. De therapie wordt in België momenteel nog niet vergoed door het RIZIV, maar de aanvraag is lopende.

Meer informatie over de STAR-studie
De eenjaarsresultaten van de STAR-studie werden gepubliceerd in de New England Journal of Medicine editie van 9 januari 2014. De langetermijn klinische resultaten kunnen worden geraadpleegd in de online editie van Otolaryngology – Head and Neck Surgery.

Zilveren Kruis is de eerste zorgverzekeraar die een nieuwe innovatieve therapie bij slaapapneu via de basisverzekering vergoedt. Het gaat om een slaap positie trainer die mensen afleert op hun rug te slapen. Jarenlang klinisch onderzoek en uitgebreide tests hebben duidelijk gemaakt dat deze aanpak zeer effectief is.

Innovatie TU Delft spin-off
De slaap positie trainer is een medisch hulpmiddel dat is ontwikkeld door het bedrijf NightBalance, een spin-off van de TU Delft. Het is een klein apparaat dat op de borst gedragen wordt. Het helpt mensen op een comfortabele en effectieve manier van hun positie-afhankelijke apneu af. Het gevolg is, dat vermoeidheidsklachten en andere gezondheidsproblemen voor deze apneu-patiënten goeddeels verleden tijd zijn.

Rugligging voorkomen
De patiënt kan in slaap vallen in elke gewenste houding. Als iemand op naar zijn rug toe draait, geeft het apparaatje een zachte trilling. Dat leert de gebruiker onbewust om van slaappositie te veranderen, zonder echte verstoring van de slaap. Die trilling is slim geprogrammeerd en is bij iedere gebruiker anders van intensiteit en duur om effectief te zijn. Tijdens de slaap registreert het systeem verschillende data. Op basis hiervan kan de behandelend specialist vaststellen of het doel van een gezonde, ongestoorde nachtrust daadwerkelijk is bereikt.

Slaapkwaliteit
Veel patiënten met slaapapneu hebben bij rugligging twee keer zoveel apneus als in zijligging. Een effectieve aanpak ontbrak tot nu toe. Vaak werd gebruik gemaakt van technieken om rugligging te verhinderen zoals een in een nachthemd ingenaaide tennisbal, maar ook speciale vesten of rugzakken. Dat wordt algemeen als erg oncomfortabel ervaren en deed afbreuk aan de slaapkwaliteit. Reden waarom patiënten dergelijke methodes vaak
snel opgeven.

Wetenschappelijk onderzoek
De Sleep Position Trainer was bij de eerste introductie in 2012 een geheel nieuwe benadering van het apneu-probleem en daardoor was vergoeding niet direct vanzelfsprekend. In de tussentijd is dit hulpmiddel echter gedurende meer dan 35.000 nachten getest, uitvoerig beschreven in wetenschappelijke publicaties en uitgebreid klinisch onderzocht, onder andere in samenwerking met zorgverzekeraar Zilveren Kruis. De resultaten wijzen uit dat de therapietrouw hoog is, het aantal uren dat op de rug wordt geslapen afneemt tot onder de 5%, waardoor ook het aantal apneus sterk afneemt.

Vergoeding op basis van effectiviteit
De effectiviteit zoals in het onderzoek is aangetoond, stond aan de basis van de huidige vergoeding. De vergoeding geldt voor de verzekerden van Zilveren Kruis. Naar verwachting zullen andere zorgverzekeraars dit initiatief volgen. Het bedrijf VIVISOL zorgt voor de levering aan en begeleiding van de verzekerden.

Toegankelijke therapie voorkomt veel ellende
De ApneuVereniging is bijzonder verheugd dat deze nieuwe therapie door Zilveren Kruis in de basisverzekering wordt opgenomen. Bestaande therapieën zijn nogal intimiderend en worden lang niet door iedereen verdragen. Deze vorm van positietherapie is niet of nauwelijks belastend en met name zeer geschikt voor mensen met licht tot matig apneu. Dat is in ieder geval een oplossing voor veel mensen die niet aan de bestaande therapie kunnen wennen. En daarnaast lopen er nog zo’n 400.000 mensen met onbehandeld apneu rond. De hoop en verwachting is dat mensen, die nu een bezoek aan de slaapkliniek uitstellen totdat ze serieuze problemen krijgen, eerder zullen gaan. Daarmee wordt heel
veel ellende en onherstelbare gezondheidsschade voorkomen. Dat is een enorme winst, stelt de ApneuVereniging.

Twee derde van de mensen met slaapapneu loopt hier langer dan 4 jaar mee rond voor het wordt ontdekt. Een derde zelfs langer dan 8 jaar. Dit bleek uit onderzoek onder 2700 patiënten dat werd uitgevoerd door TNS NIPO in opdracht van de ApneuVereniging.

Door apneu stokt tijdens de slaap de ademhaling een groot aantal keer voor een aantal seconden. Door de opstapelende zuurstoftekorten ontstaan in de loop van de jaren bijkomende ziekten zoals hartfalen, hoge bloeddruk, overgewicht en diabetes. Doordat mensen niet diep genoeg slapen hebben mensen minder energie en ontstaan er ook stemmingswisselingen (kort lontje). Dit wordt wel aangezien voor burn-out of depressie. Uit het vandaag gepubliceerde onderzoek blijkt dat deze aandoeningen daadwerkelijk op grote schaal voorkomen bij de onderzochte patiënten. Dit was grotendeels te voorkomen geweest. Bij een tijdige en juiste diagnose is apneu zeer goed te behandelen en kunnen mensen met apneu gewoon voor 100% meedraaien in de samenleving.

Er moeten in Nederland 315.000 mensen met slaapapneu zijn. Sommigen houden gezien de vergrijzing en toenemend overgewicht rekening met het dubbele. Er zijn tot 2010 slechts 60.000 mensen gediagnosticeerd. Er lopen dus nog minimaal 255.000 mensen onbehandeld rond. Dit verklaart waarom mensen op grote schaal, vaak onherstelbare, bijkomende ziektes krijgen. De maatschappelijke kosten voor niet behandelde osas zijn zeer hoog. Behandeling kost slechts een fractie hiervan. Het bewustzijn over de gevaren van apneu moet hoger. Huisartsen en specialisten zouden alerter moeten zijn waardoor de aandoening sneller herkend wordt.